توقیعات (از امام زمان(ع) به شیخ مفید)

این نامه ای است از سوی بنده خدا و آن کسی که پیوسته در راه او در حرکت است و هیچ گاه از مسیر حقّ منحرف نمی شود به کسی که از حقّ الهام می گیرد[شیخ مفید(ره)] و خود دلیل و راهنمای حقّ است.

به نام خداوند بخشاینده مهربان.
سلام و درود ما بر تو که یار و یاور حق هستی و پیوسته مردم را به راستی و پیروی از کلمه صدق (شاید منظور حضرت از کلمه صدق، توحید و یا پیروی از قرآن کریم و امامت اهل بیت باشد) راهنمایی و دعوت می نمایی.

ما در مورد نعمت وجود و توفیقات تو، پروردگار یکتا را که خداوند ما و پدران ماست، سپاسگزاریم و حمد و ثنای خود را نسبت به ذات پاکش عرضه می داریم و از پیشگاه مقدّسش مسئلت می داریم که بر پیامبر و سیّد و مولای ما که خاتم پیامبران است و بر خاندان پاک و مطهر او درود فرستد.

ای شیخ مفید! مناجات تو را دیدیم. خداوند در سایه موهبتی که در ارتباط با اولیاءاش به تو عنایت فرموده است از تو حراست و نگهبانی فرماید و از شرّ دشمنان در امان باشی و شفاعت ما را در برآوردن حوایج شما بپذیرد و هم اکنون در جایگاه و خیمه ای در قلّه های کوه - که البته بر مردم پوشیده است - برای حوایج شما دعا می کنم. همچنین در بیابانهای تاریک و ظلمانی و صحراهای خشک و بی آب و علف که دست تطاول زمان بدان نمی رسد، برای شما دعا می کنم.

و به همین زودی از این محلّ به دشت همواری که چندان از آبادی دور نباشد فرود می آییم و از حالات آینده خود آگاهت می سازم و بدان وسیله باخبر می شوی که به سبب کارهای خوب، نزد ما مقرّب باشی و خداوند در سایه رحمت خود تو را به این اعمال موفّق داشته است. پس ای شیخ مفید! که خداوند به وسیله چشم عنایت خویش که هرگز آن را خواب فرا نگیرد، نگهداری ات کند، باید در مقابل باطل و طرفداران آنان که جان مردم را به خطر انداخته اند مقاومت کنی تا پیروان باطل را بترسانی و بیهوده کاران را نیز به وحشت بیاندازی، و در نتیجه اهل ایمان از مخذول شدن آنان خوشحال می شوند و تبهکاران غمناک می گردند. و نشانه خانه نشینی ما جنبشی است که در سایه حادثه ای در مکّه معظّمه و به دست شخص پلید و دورویی روی خواهد داد که خونریزی را مباح دانسته، با کید و نیرنگ خویش آهنگ جان مؤمنان می نماید، امّا به هدف ظالمانه خود نخواهد رسید، زیرا همواره دعای ما شامل حال اهل ایمان خواهد بود و خداوند آسمان و زمین، اجابت آن را به تأخیر نخواهد انداخت.

پس دلهای دوستان و اولیای ما باید به آن اطمینان داشته باشد و بدانند که از آسیب و زیان آن دشمن در امان خواهند بود، اگرچه درگیریها و سختیهای هولناک آنها را بترساند و باید بدانند که خداوند کفایت کننده امور آنها است و تا وقتی که شیعیان ما از گناهان دوری می کنند از عنایات او برخوردارند.

ای دوست مخلص و ای کسی که با ستمگران در راه ما مبارزه می کنی! خداوند بزرگ آن چنان که دوستان صالح ما را در گذشته یاری فرمود، تو را نیز با نصرت خود تأیید فرماید. ما با شما عهد می کنیم که هر کسی از برادران دینی شما (شیعیان) که تقوی را سرمایه خویش قرار دهد از فتنه های گمراه کننده ظلمت خیز در امان خواهد بود و اگر کسی برخلاف وظیفه رفتار کرده، از آنچه باید عمل کند بخل ورزد، مسلّماً خسران و زیان دو جهان، نصیبش خواهد شد.

اگر شیعیان ما، که خداوند آنها را به طاعت و بندگی خویش موفّق بدارد، در وفای به عهد و پیمان الهی اتفاق و اتحاد می داشتند و آن را محترم می شمردند، سعادت دیدار ما برای ایشان به تأخیر نمی افتاد و زودتر از این به سعادت دیدار ما نایل می شدند در صورتی که بر اساس معرفت واقعی و راستگویی و صداقت آنها نسبت به ما بود.

آنچه که موجب جدایی ما و دوستانمان گردیده و آنان را از دیدار ما محروم نموده است، گناهان و خطاهای آنان نسبت به احکام الهی است. و خداوند تنها یاری کننده و کفایت کننده تمام کارها و امور ما و بهترین وکیل برای ماست. درودهای الهی بر روان پاک خاتم انبیاء(ص) و خاندان بزرگ و برجسته او باد. این توقیع در روز اوّل ماه شوّال چهارصد و دوازده نگارش [و شرف صدور] یافته است.
 
پی نوشت:
طبرسی، الاحتجاج، ج2، ص498،ط بیروت
 
منبع: خادمی شیرازی، محمّد، (1387)، تحفه امام مهدی، تهران، نشر موعود عصر(عج)، چاپ سوم، ص125

توقیع شریف از حضرت بقیة الله(ع) به افتخار یکی

علی [راوی و ناقل خبر] می‌گوید: پس از تصمیم و آماده شدن برای سفر حجّ و خداحافظی با دوستان و آشنایان ، عازم حرکت بودم که از ناحیه مقدّسه حضرت صاحب‌الامر (عج) فرمانی رسید که: « ما از این سفر[حجّ] تو ناخشنودیم و کراهت داریم ، ولی موضوع موکول به تصمیم خودت می‌باشد ». من که از این امر غمگین شده بودم ، با تقدیم عریضه‌ای خدمت حضرتش (عج) عرضه داشتم که دستورتان را اطاعت کرده ، از این مسافرت منصرف گردیدم ؛ ولی از عدم توفیق زیارت خانهء خدا اندوهگین شده‌ام. در پاسخ توقیعی شرف صدور یافت که: «دلتنگ مباش! به خواست خداوند سال آینده به حجّ خواهی رفت ».
در آستانه ی سال بعد ، ضمن عریضه ‌ای به حضور مبارکشان اجازه خواستم و مرحمت فرمودند. بار دیگر طیّ نامه ی دیگری معروض داشتم که در این سفر با محمّد بن عبّاس که به دیانت و امانت وی اطمینان دارم همراه خواهم بود. در پاسخ فرمودند: « اسدی همراه خوبی است. اگر آمد، کسی را بر او ترجیح مده ». پس شخص نامبرده نیز آمد و با هم به سفر حجّ رفتیم.

توقیع حضرت بقیه الله برای جمعی از شیعیان

میان جمعی از شیعیان درمورد نقش ائمه دربارۀ خلقت موجودات اختلافی پدید آمد که خلاصه ماجرا بدین شرح است:

برخی از آنان می گفتند ائمه خلق می کنند و روزی می دهند. عدۀ دیگری معتقد بودند که غیر از ذات باری تعالی، محال است کس دیگری بتواند موجودی را خلق کند. گروه دیگری را عقیده این بود که خداوند متعال به ائمه قدرت می دهد تا خلق کنند و روزی بدهند. دامنه اختلاف بالا گرفت و بالاخره پیشنهاد شد که به جناب محمد عثمان نایب خاص حضرت بقیه الله مراجعه کنند و توسط ایشان عریضه ای به پیشگاه مقدس امام زمان عجلّ الله تعالی الفرج الشریف تقدیم دارند پاسخ رسید که:

«خداوند متعال آفریننده تمامی مخلوقات و روزی دهنده همه آنهاست او جسم نیست و مثل و مانند ندارد و شنوا و داناست. اما ائمه معصومین علیهم السّلام سوال و درخواست می کنند و خداوند موجودات را خلق می کند و از ذات مقدس او تقاضا می کنند و او به خاطر احترام و مقامات عالیه آنان اجابت فرموده، روزی می دهد»


منبع: الغیبة، شیخ طوسی، ص178؛ به نقل از تحفه امام مهدی(ع)، محمد خادمی شیرازی، انتشارات موعود عصر(عج)

توصیه‌های امام زمهدی علیه السلام به شیعیان

آیا نمی‌دانید که خداوند از زمان حضرت آدم تا حال، برای مردم ملجأ و پناهی قرار داده که به ایشان پناه برند و راهنمایانی تعیین کرده که به سبب آنها هدایت یابند. هر زمان که نشانه‌ای از آنان پنهان شد نشانه‌ی دیگر آشکار گردید و هر وقت که ستاره‌ای از ایشان غروب کرد ستاره‌ی دیگر طلوع نمود.

به گزارش موعود به نقل از جهان  آنچه در پی می آید توصیه‌هایی است که امام عصر (عج)‌ خطاب به شیعیان و پیروان اهل‌بیت (ع) فرموده‌اند.
براستی، چقدر به اینها عمل می‌کنیم؟!

۱. از خداوند ـ جل جلاله ـ بترسید و تقوا پیشه کنید.

۲. به ما در بیرون آوردن شما از فتنه و امتحانی که بر شما روی آورده است کمک کنید.

۳. عهد می‌کنم که هر کدام از شیعیان که راه تقوا را در پیش گیرد و هر آنچه که لازم است ]و حق خداست[ از مال خود خارج کند، از فتنه‌ی گمراه‌کننده و رنج‌های ظلمانی در امان باشد.

۴. هر کدام از شیعیان، در بخشش اموالی که خداوند به او داده به کسانی که خداوند فرمان داده است بخل ورزد، در دنیا و آخرت زیانکار خواهد بود.

۵. اگر شیعیان ما در وفا نمودن به عهد و پیمانی که از ایشان گرفته شد، همسو و یک‌دل شوند، دیدار ما از ایشان به تأخیر نخواهد افتاد.

۶. ظهور ما به تأخیر نیفتاده مگر به سبب اعمال ناپسندی که از ایشان سر می‌زند و خبر آنها به ما می‌رسد.

(توقیع به شیخ مفید)


۷. از خدا بترسید ؛ و از ما اطاعت کنید ؛ و از راه راست منحرف نگردید.

۸. نیت خود را ـ مطابق سنت آشکاری که به شما گفتم ـ با دوستی، به سوی ما برگردانید.

(توقیع به ابن ابی‌غانم قزوینی و جماعتی از شیعیان)


۹. اموال شما (خمس و زکات) را قبول نمی‌کنیم مگر اینکه پاک و طاهر باشد... هر کس می‌خواهد عمل کند و هر که نخواهد نکند ؛ چرا که ما به آنچه شما دارید نیازی نداریم.

۱۰. ظهور و فرج در دست خداست و کسانی که وقت رای آن تعیین می‌کنند "دروغگو " هستند.

۱۱. در مسایلی که روی می‌دهد به فقهاء مراجعه کنید ؛ زیرا که ایشان حجت من بر شمایند و من حجت خدایم بر ایشان.

۱۲. منتفع شدن از من در ایام غیبتم، مانند استفاده از خورشید است زمانی که ابر روی آن را پوشانده باشد.

۱۳. درباره چیزهایی که به درد شما نمی‌خورد سؤال نکنید، و در دانستن چیزهایی که از دانستن آنها معاف شده‌اید خود را به سختی نیاندازید.

۱۴. برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید ؛ چرا که همین فرج شماست.

(توقیع به اسحاق بن یعقوب)


۱۵. هر کس بدون اجازه ما در اموال مربوط به ما (خمس، زکات و وقف) تصرف کند، از جمله ظالمین است و ما در روز قیامت شاکی او خواهیم بود.

(توقیع به محمد بن جعفر اسدی)

۱۶. آیا نمی‌دانید که خداوند از زمان حضرت آدم تا حال، برای مردم ملجأ و پناهی قرار داده که به ایشان پناه برند و راهنمایانی تعیین کرده که به سبب آنها هدایت یابند. هر زمان که نشانه‌ای از آنان پنهان شد نشانه‌ی دیگر آشکار گردید و هر وقت که ستاره‌ای از ایشان غروب کرد ستاره‌ی دیگر طلوع نمود ؛ و وقتی که خدای عزوجل امام حسن عسکری (ع) را به سوی خود برد گمان ننمایید که واسطه میان خود و مخلوقاتش را قطع نموده است. هرگز چنین چیزی نشده و نخواهد شد تا وقتی که قیامت برپا شود.

(توقیع به محمد بن ابراهیم بن مهزیار)

۱۷. آیا نمی‌دانید که روی زمین از حجت خدا خالی نمی‌گردد ؛ خواه آن حجت، ظاهر باشد و خواه پنهان
۱۸. مردم پیروی از خواهش‌های نفسانی را از خود دور کنند ؛ و همانگونه که ]پیش از غیبت[ رفتار می‌نمودند رفتار کنند ؛ و امری که از آنان پوشیده و پنهان شده است را جستجو ننمایند ... و بدانند که حق با ما و در نزد ماست.

(توقیع به عمری وپسرش)


توضیح:

توقیع ، در لغت به معنای "امضاء، نامه و فرمان" ، و دراصطلاح حدیثی به معنای "بخشی از نوشته‌های ائمه اطهار علیهم السلام " است . بیشتر توقیعات از سوی امام عصر (عج) صادر گردیده است. واژه توقیع نخستین بار در روایتی از امام کاظم (ع) به معنای یادداشتی که امام در زیر یک نامه نوشته دیده شده‌است. امروزه وقتی سخنی از «توقیع» به میان می‌آید، ذهن به توقیعات حضرت مهدی (ع) منصرف می‌گردد.

ارسال توقیعات برای شیعیان، معمولاً توسط وکلای امام صورت می‌گرفت. نواب اربعه امام عصر وکیلانی در شهرهای مختلف داشتند که توقیعات از طریق آنها انتشار می‌یافت.

در کتاب کمال الدین شیخ صدوق، غیبت شیخ طوسی، احتجاج طبرسی و بحارالانوار مجلسی، حدود هشتاد توقیع از سوی امام زمان (ع)‌ نقل شده است که محتوای آن‌ها، برخی خطاب به سفرا و نواب خاص است و برخی خطاب به علماء و فقهاست. برخی در پاسخ به سؤالات است و برخی در تکذیب کسانی است که به دروغ ادعای امامت یا نیابت از طرف آن حضرت را داشتند.

................


منبع توصیه‌ها :
علامه محمدباقر مجلسی؛ مهدی موعود ؛ ترجمه حسن بن محمد ولی ارومیه‏ای؛ قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران، ۱۳۸۰ ؛ ج ۲ .
آیا نمی‌دانید که خداوند از زمان حضرت آدم تا حال، برای مردم ملجأ و پناهی قرار داده که به ایشان پناه برند و راهنمایانی تعیین کرده که به سبب آنها هدایت یابند. هر زمان که نشانه‌ای از آنان پنهان شد نشانه‌ی دیگر آشکار گردید و هر وقت که ستاره‌ای از ایشان غروب کرد ستاره‌ی دیگر طلوع نمود.

از امام زمان (ع) به اسحاق بن یعقوب

توقیع مبارک حضرت صاحب الامر ـ ارواحنا له الفداء ـ به افتخار اسحاق بن یعقوب

اسحاق بن یعقوب می‌گوید: در مورد برخی از مسائل که برای من مشکل شده بود توسط جناب محمدبن عثمان ـ که خدا از او و پدرش راضی باد ـ [نایب خاص حضرت بقیةالله، عجل‌الله تعالی فرجه الشریف در زمان غیبت صغری] عریضه‌ای به پیشگاه مقدس آن حضرت(ع) تقدیم داشتم که جوابی از ناحیة مقدسه بدین شرح واصل شد. خداوند تو را به حق هدایت کند و ثابت قدم بدارد.
اما در خصوص انکار وجود من از طرف برخی از خویشاوندان، بدان که میان خداوند متعال و بندگانش قرابت و خویشاوندی نیست و هرکس که مرا انکار کند از من نیست و راه او راه پسر نوح است.
در مورد عمویم جعفر و فرزندانش، وضع آنان همانند برادران یوسف(ع) است. (هم ممکن است مورد عفو حضرت قرارگیرند، چنان‌که حضرت یوسف به برادرانش گفت «لاتثریب علیکم الیوم»1 و هم ممکن است توبه کنند، چنان که بعداً توبه کردند.)
خوردن و استعمال فقّاع (آبجو) حرام است، ولی نوشیدن «شلماب»2 مانعی ندارد.
اما اینکه اموال شما را قبول می‌کنیم این است که اموال شما پاک شوند. بنابراین، هرکس که می‌خواهد اموالش پاک شود بدهد و هرکس که نمی‌خواهد، ندهد. آنچه خداوند به ما عطا فرموده از آنچه شما می‌دهید بهتر است. (ما نیازی به اموال شما نداریم.)
اما وقت ظهور ما موکول و منوط به ارادة خداوند عزّوجلّ است و هرکس برای ظهور ما وقت تعیین کند، دروغ گفته است.
و اما کسانی که پنداشته‌اند امام حسین(ع) (گویندگان کافر و گمراهند.) کشته نشده کفر و گمراهی است.
اما در مورد مسائل و حوادث جدیدی که برای شما پیدا می‌شود، به کسانی که احادیث ما را روایت می‌کنند رجوع کنید. (به کسانی که سخنان ما خاندان رسالت را برای شما می‌گویند مراجعه کنید و نه به کسانی که از خودشان درمی‌آورند) و این دسته حجّت من برشمایند و من حجّت خدا بر همة شما هستم.
و اما محمد بن عثمان عمری، که خداوند از او و پدرش راضی باد، مورد اعتماد من و نوشته و نامة او، نامة من است.
در خصوص محمد بن علی بن مهزیار اهوازی به زودی قلب او اصلاح می‌گردد و شکّ از دلش بیرون می‌رود.
و اما اموالی که برای ما فرستادی، ما آنها را قبول نمی‌کنیم، چون از حرام است و باید از حرام پاک شود.
در مورد محمد بن شاذان سؤال کرده بودند؛ او از شیعیان ما اهل بیت است.
اما ابوالخطاب محمد فرزند ابی زینب الاجدع و اصحابش ملعونند. با آنها معاشرت نکن و من از آنها بیزارم و پدران گرامی‌ام(ع) از آنها بیزار بودند.
و اما در مورد کسانی که اموال ما را می‌خورند، اگر بر سبیل انکار باشد و حلال بدانند با خوردن اموال ما، شکم‌های خود را از آتش جهنم پُر می‌کنند.
در مورد خُمس، آن‌را تا هنگام ظهور بر شیعیان خود حلال کردیم تا فرزندان آنها پاکیزه متولّد شده، به دنیا بیایند. (یعنی از مال مشتبه تغذیه نکنند که در نتیجه فرزندان آنها ناپاک باشند.)
در مورد شکّ و تردید عده‌ای در دین خدا و پشیمانی آنها از اموالی که برای ما ارسال نموده‌اند، باید بدانند که ما احتیاجی به اموال آنها نداریم.
در خصوص علت غیبت سؤال کرده بودید. خداوند متعال در قرآن کریمش می‌فرماید:
«ای اهل ایمان! از چیزهایی که جواب آنها را نمی‌توانید تحمّل کنید و ناراحت می‌شوید، سؤال نکنید.»
بدانید که هرکدام از پدران و اجداد من بیعت یکی از طاغوت‌های زمان خویش را به گردن داشتند؛ ولی من وقتی قیام می‌کنم، بیعت هیچ یک از گردن‌کشان و طاغوت‌های زمان را برگردن ندارم.
اما، نحوة استفاده و انتفاع از وجود من در زمان غیبت کبری همانند استفاده از خورشید در یک روز ابری است.
آگاه باشید که وجود من، موجب بقای کرة زمین و امان برای همة مخلوقات است همچنان که ستارگان موجب امان اهل آسمانند. بنابراین درهای سؤال را بر آنچه برای شما سودی ندارد و آن‌را از شما نخواسته‌اند، ببندید.
برای تعجیل در امر ظهور و فرج ما بسیار دعا کنید، که فرج شما در همین دعا کردن است. و سلام بر تو ای اسحاق بن یعقوب و بر هر که راه هدایت در پیش گیرد.

پی‌نوشت‌ها:
٭شیخ طوسی، الغیبة، ص 176.
1. سورة یوسف(12)، ایة 92.
2. شلماب، شربتی است که از شلغم تهیه‌ می‌شود.