مقام نداره...!

راستش این حرفی که می زنم، دل مشغولی اش برای یکی دو سال اخیر نیست؛ برمی گردد به یک جمله که در فیلم «دوئل» (1) دیدم. جمله ای بود که پرویز پرستویی بیان کرد. وقتی سعید راد فریاد زنان گفت: «اینجا مقام مسئول کیه؟» گفت: «مقام نداره، مسئول منم.»

از آن وقت تا حالا من این جمله را بارها و بارها تکرار کردم و امروز می فهمم مشکل خیلی ها در جامعه ی ماست: مقام را می بینیم؛ مسئولیتش را نه.
از چیزهای ساده شروع می کنم: مثلاً مادر و پدر بودن؛ علی الخصوص پدر که حقّ ولایت هم دارد. احتمالاً درباره ی مقام پدر و مادر در قرآن و روایات و فرهنگ همه ی جوامع خوانده و شنیده اید. مقامی که مقامی «ربّانی» معرفی شده است.

به شخصه بعضی اوقات که لجم می گیرد، به خدا شکایت می کنم که: «اگر اینقدر به آنها مقام نداده بودی، الان بنده مچاله و درمانده در مقابلشان ننشسته بودم؛ لااقل اگر جرّ و بحثمان شد، عذاب وجدان نمی گرفتم.»

ولی منصفانه که فکر می کنیم، پدر و مادرها مسئولیت ترسناکی دارند. انگار که یک تکّه طلای خالص را به دست آهنگری بدهی و از او گردنبند بخواهی و به او بگویی تنها یک بار می تواند طلا را ذوب کند و شکل دهد و اگر نتواند چیزی را که باید دربیاورد، پول طلا را باید پس بدهد.

اینکه طفلی معصوم به دست کسی سپرده می شود و او مدیریت شکل دادنش را به عهده می گیرد، خودش سخت است؛ چه برسد به اینکه پدر باشی و در آن دنیا پاسخگوی اعمال بد زن و فرزندت. خیلی مشکل است. یکجا در روایتی این مضمون را خواندم که در قیامت، زنی شوهرش را به خاطر آنکه به او و فرزندش حرام خورانیده بود، وارد جهنّم می کند.

چیز دیگری که مردم کوکورانه درباره اش تصمیم می گیرند، قبول کردن سمتهای بالای مدیریتی و ریاست است. اسمش رویش است: «مسئولیت» آن وقت تنها چیزی که دیده میشود، میز و حقوق و مزایا و «مقام» اش است.

واقعاً اگر «مسئولیت» دیده شود، «مقام» داشتن خیلی سخت می شود.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «کسى که مسئولیّت اداره ی قسمتى از امور مربوط به مسلمانان را بر عهده بگیرد؛ ولى (در انجام وظیفه خود کوتاهى کند تا) آنان را ضایع سازد؛ خداوند او را (از فیض رحمت بى‏ منتهاى خود) بى ‏نصیب گرداند.» (2)


پی نوشت:
1. این فیلم به کارگردانی احمدرضا درویش در سال 1382 ساخته شد.
2. ابن بابویه، محمد بن على، پاداش نیکیها و کیفر گناهان، ترجمه ثواب الأعمال - قم، انتشارات سرور،چاپ: اول، 1381، ص660.