مردی که از همه بیشتر می داند

یک چیز در تاریخ، همیشه مدّعیان خلافت و امامت را رسوا کرده است: نادانی! از همان زمان که در سقیفه، عدّه ای لباس خلافت را بر تن خودشان دوختند بگیرید تا همین چندی پیش که خدای کچل در خوزستان اعدام شد ! فرق بین امام حقیقی با امام دروغین همین است: امام حقیقی می گوید: «سَلونی؛ بپرسید پیش از آن که مرا از دست بدهید» (1) و امام دروغین فریاد می زند: «اگر علی نبود، عمر هلاک می شد.» (2)

در تاریخ، نمونه های نادانی مدّعیان زیاد است. مثلاً: در زمان شهادت امام حسن عسکری(علیه السلام)، عموی حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) که با نام «جعفر کذّاب» مشهور است ادّعای امامت کرد. «ابوالادیان» از یاران امام حسن عسکری (ع) برای تشییع آن حضرت به سامرا آمده بود و بسته ای را همراه داشت که امام حسن (ع) به او سپرده بود تنها به امام پس از او بسپرد. حضرت، نشانه های حضرت مهدی (عج) را نیز داده بودند که از آن جمله «خبر داشتن از محتوای نامه ها» بود. ابوالادیان هم وقتی با «نمی دانم» جعفر کذاب رو به رو گشت، خیالش راحت شد که او امام نیست! (3)

امام صادق (ع) نیز فرمودند: «به حقیقت خداوند حجتش را در زمینش قرار نمی دهد که اگر چیزی از او سوال شود، بگوید نمی دانم.» (4)
 
امام چقدر می داند؟
جواب سوال «امام چقدر می داند؟»، «همه چیز را می داند» است. از علوم غیب گرفته تا دانش فیزیک و نجوم و طب و ادبیات! همه چیز! در ضمن برای یادگیری آنها نیازمند تحصیل علم هم نیست، بلکه خداوند این امامان هدایتگر را مجهّز به سلاح علم کامل کرده است.

امّا آن علمی که باعث می شود وقتی امام را دیدیم، او را به جا بیاوریم، علمی است که امام صادق (ع) از آن سخن می گویند. امام صادق(ع) فرمودند: «من آنچه در آسمانها و زمین است، مى ‏دانم و آنچه در بهشت و دوزخ است را مى ‏دانم و گذشته و آینده را مى ‏دانم»، سپس اندکى تأمل کردند و دیدند این سخن بر شنوندگان سنگین و قبولش سخت به نظر آمده، به همین دلیل ادامه دادند: «من این مطالب را از کتاب خداى عزّوجلّ مى ‏دانم. خداى عزوجل مى ‏فرماید: «بیان هر چیز در قرآن است. (5)» (6)
به عبارت دیگر، امامان از احوال ما خبر دارند و از درون و نیّت ما. از دیروز و امروز و آینده ی ما. روایات زیادی در زندگی اهل بیت (ع) این ماجرا را شهادت می دهد.
 
علم حضرت مهدی(عج)
حضرت مهدی(عج) میراث دار علم همه ی انبیا و همه ی امامان هستند. ایشان به قول زیارت جامعه ی کبیره، «معدن علم» هستند. (7)
امام صادق (ع) فرمودند: «علم بیست و هفت حرف است، تمام آنچه پیغمبران آورده‏اند دو حرف است که مردم تا به امروز جز دو حرف ندانسته ‏اند و چون قائم ما بپاخیزد بیست و پنج حرف دیگر را برآورد؛ و به ضمیمه آن دو حرف دیگر، در میان افراد بشر آشکار و پراکنده [می]سازد.» (8)

همچنین کمیل، از امیرالمؤمنین علی (ع) روایت کرده است که فرمودند: «ای کمیل! هیچ علمی نیست مگر این‏که من افتتاح کننده ی آنم و هیچ چیزی نیست مگر این‏که قائم آن را به پایان می ‏رساند و خاتمه می‏ دهد. به نظر می رسد منظور از «چیزی»، در این روایت به قرینه ی اوّل حدیث، علم باشد. (9)
 
علم، نشانه ی امام
پاسخ ائمه از روی هوا و هوس و سلیقه ی خودشان نیست. بلکه مستند به کلام خداوند (قرآن) و سنّت رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) است. بنابراین اگر ما مختصری از قرآن و سنّت ندانیم، احتمال اینکه فریب مدّعیان را بخوریم زیاد است! مدّعی هم که این روزها کم نیست!

از طرف دیگر، باید مدّ نظر داشته باشیم: از همین حالا تا روزی که قیامت فرا می رسد، اگر کسی گفت: «نمی دانم!» امام نیست. چون از نشانه های امام، «علم مطلق» است. امام رضا (ع) فرمودند: «امام نشانه هایی دارد؛ از آن جمله اینکه داناترین مردم و حکیم ترین ایشان و... است.» (10)
 
راه ساده ی شناخت امام این است: چیزی از ایشان بپرسید...!
 
پی نوشت:
1. جمله ی مشهور امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) که در چند جا آن را فرموده اند:  سَلونی قبل ان تفقدونی. کلینى، محمد بن یعقوب، أصول الکافی / ترجمه کمره‏اى - ایران ؛ قم، اسوه، چاپ: سوم، 1375 ش. ج‏1 ؛ ص603؛ با استفاده از نرم افزار جامع الاحادیث نور 3/5.
2.  جمله ی مشهوری از خلیفه ی دوم که بارها در طول دوران خلافت خود تکرار و اقرار کرده است. ابن بابویه، محمد بن على، الخصال / ترجمه کمره‏اى - تهران، نشر کتابچی، چاپ: اول، 1377ش، ج‏2؛ ص70. با استفاده از همان نرم افزار.
3. ابن بابویه، محمد بن على، کمال الدین / ترجمه پهلوان - ایران ؛ قم، دارالحدیث، چاپ: اول، 1380 ش. ، ج‏2، ص: 224؛ با استفاده از همان نرم افزار.
4. بحارالانوار، ج 26، ص 139؛ به نقل از نجیب محمد، سید حسین، سرّ خدا، نشر موعود عصر، ص 123.
5. سوره نحل، آیه 89.
6. اصول کافی، ج 1، ص 388؛ روایت دوم.
7. عبّاس، قمی، مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره. السّلام علیکم یا اهل بیت الرّحمة و النّبوّة و معدن العلم و موضع الرّسالة.
8. بحار الانوار، ج 52، ص 336؛ به نقل از موسوی اصفهانی، محمد تقی، مکیال المکارم، نشر مسجد مقدّس جمکران، ج 1، کشف علوم، ص 279.
9. بحار الانوار، ج 77، ص 269؛ به نقل از همان، ختم علوم، ص 133.
10.  بحارالانوار، ج 25، ص 116؛ به نقل از نجیب محمد، سید حسین، سرّ خدا، همان.